Ir-Rapport tal-Kummissjoni Venezja

Din il-ġimgħa ġie pubblikat ir-rapport dwar is-saltna tad-dritt u d-demokrazija f’Malta tal-Kummissjoni Ewropea għad-Demokrazija Permezz tal-Liġi, magħrufa aħjar bħala l-Kummissjoni Venezja. It-talba għal dan ir-rapport saret minn Ms Ævarsdottir, Chairperson tal-Kumitat għall-Affarijiet Legali u d-Drittijiet tal-Bniedem tal-Assemblea Parlamentari tal-Kunsill tal-Ewropa (PACE). It-talba mill-PACE saret fil-kuntest tal-qtil tal-ġurnalista Daphne Caruana Galizia, tal-kultura ta’ impunità li waslet għal dan.

Ovvjament minn hawn diġa’ jibda l-ispin tal-Gvern, li meta kien ra hekk, għamel talba hu innifsu tlitt ijiem wara għal rapport simili biex issa joħroġ jgħid li dan ir-rapport talbu hu stess. Imma ħa nħallu ftit dan fil-ġenb u niffukaw fuq dak li kkonkludiet il-Kummissjoni.

Fuq il-ħatriet tal-Imħallfin u l-Maġistrati, il-Kummissjoni qalet li l-vakanzi għandhom ikunu pubblikati u l-kandidati japplikaw huma quddiem il-Kumitat li jaħtar il-Ġudikanti. Dan il-Kumitat għandu jkollu mqar nofsu elett mill-Ġudikanti nfushom, u jkun hu li jaħtar bil-mertu u bi kriterji trasparenti. Id-deċiżjoni tiegħu għandu tkun waħda li torbot lill-President biex issir dik il-ħatra, u l-istess proċedura għandha tintuża’ għall-ħatra ta’ Prim Imħallef.

Fuq l-Avukat Ġenerali, il-Kummissjoni qalet li għandu jinfired minnu r-rwol ta’ prosekutur pubbliku, u mhux ikun hu li jservi kemm ta’ prosekutur u kemm ta’ Avukat tar-Repubblika.

Il-Kummissjoni kkonkludiet ukoll li l-Prim Ministru għandu wisq poteri, biex jaħtar nies li suppost iservu ta’ check and balance fuq il-ħidma tal-Gvern u anke rat li jinħatru wisq positions of trust. Skont il-Kummissjoni dawn għandhom ikunu limitati. L-istess ħaġa dwar is-Segretarji Permanenti, li l-Gvern biddel malli ġie elett. Dawn għandhom ikunu tassew permanenti u ma jinbidlux mal-Gvernijiet.

Il-Kummissjoni titkellem ukoll dwar ir-rwol tad-Deputati Parlamentari. Tgħid li dawn ma jistgħux iservu ta’ skrutinju tal-Gvern jekk ikunu maħtura mill-Gvern innifsu fi rwoli u bordijiet oħra. Tgħid li s-salarju tagħhom għandu jkun reviż biex ikunu jistgħu jikkonċentraw fuq il-ħidma Parlamentari tagħhom.

Issa Joseph Muscat diġa’ beda bl-ispin tas-soltu li dawn il-problemi huma problemi li wiret minn Gvernijiet passati. Ħa nispjega għalfejn din hi gidba:

1. Tul l-istorja, l-ebda Gvern ma neħħa s-Segretarji Permanenti. Kull Gvern fehem li r-rwol tas-Segretarju Permanenti huwa kif jgħid ismu, biex jibqa’ permanenti u jservi ta’ kontinwità bejn Gvern u ieħor.
2. L-ebda Gvern ma ħatar daqshekk Maġistrati u Ġudikanti mingħajr esperjenza u biss għax servew lill-Partit fil-Gvern jew għax kienu kandidati miegħu. Inħatru waħdiet b’mertu, iżda magħhom ħafna li żgur ma kellhomx.
3. L-ebda Gvern qabel dan ma uża u kkontralla l-Avukat Ġenerali fil-qadi ta’ dmirijietu kif għamel dan il-Gvern. Għalhekk qatt ma qabel ma ddaħħal f’kontroversji dan ir-rwol.
4. L-ebda Gvern ma ħatar daqshekk positions of trust daqs dan il-Gvern. Anzi, Gvern Nazzjonalita kien diġa’ daħħal limiti fuq kemm jistgħu jinħatru positions of trust, inkluż fis-Segretarjati tal-Ministri nfushom! Sal-2013, dawn kienu limitati għal tlieta biss f’kull Ministeru jew Segretarjat Parlamentari. Illum hemm għexieren.
5. L-ebda Gvern ma kien jaħtar lid-Deputati Parlamentari nfushom fil-Bordijiet u Awtoritajiet tal-Gvern. Anzi, Gvern Nazzjonalista kien diġa’ llimita dan b’liġi. Kien dan il-Gvern li malli tela’ neħħa din il-liġi, li kienet timxi mar-rakkommandazzjonijiet tal-Kummissjoni, biex ikun jista’ jaħtar lid-Deputati tiegħu stess f’Awtoritajiet li suppost jikkontrollawh.
6. Kien Gvern Nazzjonalista li kien diġa’ beda jressaq lill-pajjiżna lejn demokrazija aktar b’saħħitha b’dawn il-liġijiet li semmejt, u anke billi żied l-onorarja tal-Membri Parlamentari kif qed tissuġġerixxi din il-Kummissjoni. Nafu iżda li kien il-Partit Laburista li attakka dan għal skopijiet partiġġjani, u reġġa’ lura ħafna minn dawn il-liġijiet.

Altru milli wiret dawn il-problemi, kien Joseph Muscat innifsu li ħoloq ħafna minnhom biex ikun jista’ jixtri lil min irid u joħloq l-oligarkija preżenti. Kien hu li reġġa’ l-arloġġ lura fuq il-mixja lejn demokrazija aktar b’saħħitha li pajjiżna kien qabad. U kien hu li abbuża minn kull nuqqas fil-liġijiet u l-Kostituzzjoni tagħna li wassal biex għajnejn id-dinja dahru fuq is-saltna tad-dritt f’Malta.

Dan l-artiklu deher fil-ħarġa tan-Nazzjon ta' nhar l-Erbgħa 19 ta' Diċembru 2018